Źle poprowadzona dieta, intensywny i przeładowany plan treningowy, a także presja otoczenia mogą przyczynić się do wywołania tzw. triady zaburzeń u zawodniczek.
Triada zaburzeń u zawodniczek to:
1. ZABURZENIA ŁAKNIENIA
2. BRAK MIESIĄCZKI (amenorrhoea)
2. UTRATA TKANKI KOSTNEJ
1. Uważa się, że zaburzenia odżywiania np. anoreksja, bulimia, kompulsywne objadanie się częściej dotykają zawodniczki uprawiające dyscypliny w których istotna jest niska masa ciała i ważny jest wygląd (gimnastyka, balet, łyżwiarstwo figurowe, aerobik wyczynowy, bieganie długodystansowe). Kobiety uprawiające taniec czy gimnastykę wiedzą, że ich sukces zależy od fizycznych umiejętności, ale w dużym stopniu od sylwetki, biegaczki są bardziej narażone na zaburzenia odżywiania z powodu nierozerwalnego związku między wydolnością a niską masą ciała.
Istnieje przekonanie, że sukces sportowy gwarantowany jest przy mniejszej masie ciała. Liczne badania pokazały, że sportsmenki uprawiające sporty wymagające idealnej sylwetki, są bardziej niezadowolone ze swojej figury i mają zniekształcony obraz własnego ciała niż ogół populacji. Ustalono również, że cechy osobowościowe sportowców są podobne do cech osób cierpiących na zaburzenia odżywiania: perfekcjonizm, skłonność do obsesji, wewnętrzna motywacja, duch rywalizacji, nie najlepsze postrzeganie swojego ciała.
2. Amenorrhoea (brak miesiączki) jest bardzo często skutkiem niedożywienia, niskiego poziomu tkanki tłuszczowej, zbyt małej masy ciała przy ciągłych wyczerpujących treningach o dużej objętości i intensywności i towarzyszącym stresie fizycznym i emocjonalnym. Częściej występuje wśród kobiet uprawiających dyscypliny wytrzymałościowe i sporty estetyczne.
Jakie jest powiązanie pomiędzy zaburzeniami odżywiania a zanikiem menstruacji?
Fizjologia działa w tej kwestii bezwzględnie:
=> połączenie stresu umysłowego albo fizjologicznego ze stałym ujemnym bilansem energetycznym zwiększa poziom kortyzolu produkowanego w nadnerczach,
=> co hamuje wydzielanie z mózgu hormonu uwalniającego gonadotropinę o nazwie gonadoliberyna GnRH.
=> Dochodzi wówczas do zmniejszenia produkcji samej gonadoliberyny a także hormonu luteinizującego LH i hormonu folikulotropowego FSH, estrogenu i progesteronu.
=> Niski poziom estrogenu i progesteronu ma bezpośredni niekorzystny wpływ na komórki kostne i metabolizm tkanki kostnej.
3.
=> Kiedy spada ich poziom, naturalny rozpad starych kości jest szybszy niż tworzenie się nowych. W efekcie następuje ubytek minerałów w tkance kostnej i utrata gęstości kości.
Kanadyjscy naukowcy udowodnili, że u biegaczek długodystansowych, które nie miesiączkują, gęstość mineralna kości w lędźwiowej części kręgosłupa, może być aż o 20-30% niższa, niż u biegaczek z regularnym cyklem.
Triada zaburzeń u zawodniczek a wydolność
Zaburzenia menstruacji są przyczyną wielu czynników hamujących wydolność, takich jak uszkodzenia tkanek, złamania przeciążeniowe, przedłużone leczenie kontuzji i zmniejszona zdolność do regeneracji po intensywnych sesjach treningowych. Wszystkie one mają związek z niskim poziomem estrogenów, który spowalnia też adaptację kości do ćwiczeń, dlatego częściej dochodzi do mikrozłamań, które bardzo długo się goją. Warto dodać, że wraz z powrotem menstruacji, wydolność poprawia się.
Pamiętaj, że duża aktywność fizyczna to także stresor dla organizmu. Dlatego osoby zawodowo uprawiające sport czy też amatorsko, ale na bardzo intensywnym poziomie wymagają specjalnego postępowania dietetycznego, które uzupełni straty witamin i minerałów oraz wspomoże regenerację organizmu.
Na podstawie:
1. Barrack M.T., Ackerman K.E., Gibbs J.C., Update on the female athlete triad, Curr Rev Musculoskelet Med.2013 Apr 24.
2. Bean A., Sportsmenki, Żywienie w sporcie, 2013, s.198-210
3. Louck A.B. (2003), Energy availability, not body fatness, regulates reproductive function in women; Exerc. Sport Sci. Rev., t. 31, s. 144-148.
4. Skuza M., Zaburzenia miesiączkowania Strategia przywracania równowagi hormonalnej, Food Forum nr 4 (10)/2015,s. 96-100